-36

Wymagania edukacyjne

Wymagania edukacyjne – Klasa I Gimnazjum- Geografia

Rozdział

Poziom wymagań na ocenę

dopuszczającą

dostateczną

dobrą

bardzo dobrą

celującą

Uczeń:

• wymienia źródła informacji geograficznej

• wyróżnia dyscypliny geografii

• wyjaśnia znaczenie terminu „geografia”

Uczeń:

• wyjaśnia, czym zajmuje się geografia fizyczna, społeczno-ekonomiczna i regionalna

• podaje wymiary Ziemi oraz główne cechy jej kształtu

Uczeń:

• wyjaśnia różnice między elipsoidą a geoidą

Uczeń:

• zna imiona bądź nazwiska uczonych i ich dokonania w zakresie poznania kształtu i wymiarów Ziemi

Uczeń:

• omawia historię poznawania kształtu i wymiarów Ziemi

• wskazuje na mapie lub na globusie równik, południk 0° oraz półkulę południową, północną, wschodnią i zachodnią

• określa położenie geograficzne punktów i obszarów na mapie i globusie

• wymienia cechy południków i równoleżników

• wskazuje na globusie oraz mapie świata zwrotniki i koła podbiegunowe

• wyjaśnia terminy: „długość geograficzna”, „szerokość geograficzna”

• określa położenie matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na globusie oraz na mapie

• odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych

• oblicza odległość (rozciągłość południkową) między dwoma punktami na mapie, korzystając z zależności 1° – 111,2 km

• oblicza odległość (rozciągłość równoleżnikową) między dwoma punktami na mapie,

• stosuje ze zrozumieniem pojęcia: „długość geograficzna”, „szerokość geograficzna

• podaje wartość azymutu geograficznego

• podaje zasady działania oraz możliwości wykorzystania odbiornika GPS

• wyjaśnia terminy: „skala”,

„siatka kartograficzna”

• wymienia rodzaje skal oraz podaje ich przykłady

• podaje różnice między planem a mapą

• dokonuje podziału map ze względu na ich skalę oraz treść

• podaje różnice między siatką kartograficzną

a geograficzną

• posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie

• wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie

• przekształca postacie skali

• posługuje się w terenie planem miasta

• oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą między obiektami przedstawionymi na mapie

• wyjaśnia, na czym polega generalizacja mapy oraz uzasadnia jej przydatność

• wymienia metody przedstawiania zjawisk na mapach

• wyjaśnia terminy: „wysokość względna” , „wysokość bezwzględna”, „poziomica”

• odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych, w tym odczytuje wysokość bezwzględną

• oblicza wysokość względną wybranych punktów oraz charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego

i mapy hipsometrycznej

• charakteryzuje wybrane metody przedstawiania zjawisk na mapach

• stosuje ze zrozumieniem terminy: „wysokość względna”,

„wysokość bezwzględna”

• charakteryzuje sposoby przedstawiania rzeźby terenu na mapach

• analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych

• dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych

• identyfikuje położenie

i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych

• lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty

• posługuje się w terenie planem oraz mapą topograficzną, turystyczną i samochodową (m.in. orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie)

• lokalizuje na mapach (również konturowych) najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce

• projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych i samochodowych

• przeprowadza prostą interpolację, np. wykreśla poziomice

II.

• wymienia nazwy ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym

• wymienia nazwy planet Układu Słonecznego, zaczynając od nazwy planety znajdującej się najbliżej Słońca

• rozpoznaje i nazywa ciała niebieskie przedstawione na ilustracji

• charakteryzuje wybrane ciała niebieskie: planety, planetoidy, gwiazdy, satelity, meteory i meteoryty

• omawia rolę lotów kosmicznych w poznaniu wszechświata

• wyjaśnia terminy: „ruch obiegowy Ziemi”, „równonoc wiosenna”, „równonoc jesienna”, „przesilenie zimowe”, „przesilenie letnie”

• wymienia daty dni rozpoczynających pory roku

• podaje najważniejsze geograficzne następstwa

ruchu obiegowego Ziemi

• korzystając z danych liczbowych, porównuje planety Układu Słonecznego

• podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi

• podaje daty przesileń i równonocy na podstawie ilustracji przedstawiających oświetlenie Ziemi w ciągu roku

• podaje różnicę między teorią geocentryczną i heliocentryczną

• przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku

• posługując się rysunkiem, wyjaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i zaćmienia Księżyca

• charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi

• wyjaśnia przyczyny występowania dnia i nocy polarnej

• oblicza wysokość Słońca nad widnokręgiem

• wyjaśnia terminy: „ruch obrotowy Ziemi”, „południe”, „północ”, „doba”,

„górowanie Słońca”, „południk miejscowy”, „gnomon”

• podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obrotowego Ziemi

• podaje kierunek i czas obrotu Ziemi dookoła własnej osi

• podaje cechy ruchu obrotowego Ziemi

• opisuje dzienną wędrówkę Słońca po sklepieniu niebieskim, posługując się ilustracją lub planszą

• charakteryzuje dwa rodzaje prędkości Ziemi

• omawia zastosowanie gnomonu

• omawia ruch obrotowy Ziemi, posługując się tellurium lub globusem

• wyjaśnia terminy: „czas słoneczny”, „czas strefowy”, „czas urzędowy”

• wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i międzynarodowa linia zmiany daty

• wymienia rodzaje kalendarzy i podaje ich cechy

• posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi

• oblicza kąt, o jaki obraca się Ziemia w określonym czasie

• oblicza czas słoneczny i strefowy danego miejsca na podstawie jego położenia matematyczno-geograficznego

• charakteryzuje czas słoneczny, strefowy, uniwersalny i urzędowy

• stosuje ze zrozumieniem pojęcia: „czas słoneczny”, „czas strefowy”, „czas uniwersalny” i „czas urzędowy”

• ustala, jaki dzień tygodnia nastąpi po przekroczeniu międzynarodowej linii zmiany daty

III.

• wyjaśnia terminy: „atmosfera”, „troposfera”

• podaje skład chemiczny powietrza atmosferycznego

• wymienia nazwy warstw atmosfery, zaczynając od nazwy tej warstwy, która znajduje się najbliżej powierzchni Ziemi

• omawia na podstawie schematu zmiany temperatury powietrza w poszczególnych warstwach atmosfery

• charakteryzuje poszczególne warstwy atmosfery

• oblicza zmiany temperatury powietrza wraz ze wzrostem lub spadkiem wysokości

• charakteryzuje zjawisko inwersji temperatury powietrza

• omawia wpływ człowieka na zmiany zachodzące

w składzie powietrza atmosferycznego

• wyjaśnia termin „izoterma”

• podaje czynniki wpływające na temperaturę powietrza na Ziemi

• analizuje temperaturę powietrza w wybranych miejscach na podstawie map klimatycznych lub wykresu przebiegu temperatury powietrza

• oblicza średnią roczną amplitudę temperatury powietrza oraz średnią roczną temperaturę powietrza

• sporządza wykres przedstawiający przebieg temperatury powietrza

• omawia zależność temperatury powietrza od kąta padania promieni słonecznych

• wyjaśnia na przykładach wpływ czynników klimatotwórczych na zróżnicowanie temperatury powietrza na Ziemi

• charakteryzuje skale (Celsjusza, Fahrenheita i Kelvina), wykorzystywane do określania wartości temperatury powietrza

• wyjaśnia pojęcia: „ciśnienie atmosferyczne”, „niż baryczny”, „wyż baryczny”,

„izobara”

• wymienia przykłady wiatrów stałych i okresowo zmiennych oraz lokalnych, występujących na kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczynę

powstawania wiatru

• sporządza schemat wyżu i niżu barycznego

• wskazuje na mapie świata obszary występowania różnych rodzajów wiatrów

• wymienia czynniki klimatotwórcze

• charakteryzuje rodzaje wiatrów na podstawie ilustracji

• stosuje ze zrozumieniem pojęcia: „niż baryczny”,

„wyż baryczny”

• wyjaśnia, w jaki sposób powstają cyklony tropikalne, charakteryzuje je i podaje ich przykłady

• wymienia rodzaje opadów

i osadów atmosferycznych

• wyjaśnia terminy: „wilgotność powietrza”, „wilgotność względna”, „resublimacja”

• analizuje występowanie opadów na kuli ziemskiej na podstawie mapy stref klimatycznych

• podaje przykłady obszarów charakteryzujących się nadmiarem lub niedoborem opadów atmosferycznych

• wymienia rodzaje opadów

i osadów atmosferycznych ze względu na sposób powstania

• omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia opadów atmosferycznych na Ziemi

• rozpoznaje przedstawione na ilustracji opady i osady atmosferyczne

• wyjaśnia na podstawie schematu procesy powstawania chmur, opadów

i osadów atmosferycznych na kuli ziemskiej

• charakteryzuje rodzaje chmur, a także opadów

i osadów atmosferycznych

• wyjaśnia terminy: „pogoda”,

„klimat”

• wymienia czynniki klimatotwórcze

• wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi

• wymienia strefy klimatyczne na kuli ziemskiej

i wskazuje ich zasięg na mapie

• wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza

• podaje różnice między klimatem a pogodą

• charakteryzuje wpływ czynników klimatotwórczych na klimat

• charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych, położonych w różnych strefach klimatycznych

• stosuje ze zrozumieniem terminy: „pogoda”, „klimat”

• charakteryzuje klimat górski

• podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi

• charakteryzuje strefy klimatyczne pod względem warunków sprzyjających działalności człowieka

IV.

• wymienia nazwy oceanów i wskazuje te oceany na mapie świata

• podaje przykłady ruchów wody morskiej

• wyjaśnia terminy: „kondensacja”, „parowanie”,

„morze”, „zatoka”,

„cieśnina”

• omawia na podstawie schematu zasoby wodne Ziemi

• wskazuje na mapie świata wybrane prądy morskie oraz wymienia ich nazwy

• wymienia stany skupienia wody w przyrodzie i podaje przykłady ich występowania

• omawia obieg wody

w przyrodzie na podstawie schematu

• dostrzega i wyjaśnia związki między warunkami klimatycznymi a zasoleniem wody morskiej

• charakteryzuje przyczyny

i skutki ruchów wody morskiej

• charakteryzuje zjawisko

El Nino

• wyjaśnia terminy: „rzeka główna”, „dopływ”, „zlewisko”, „dorzecze”, „dział wodny”

• wskazuje na mapie świata najdłuższe rzeki

• wyjaśnia termin „przepływ”

• zaznacza na ilustracji dorzecze, dział wodny i zlewisko

• wymienia elementy dorzecza

• wymienia rodzaje i podaje przykłady zasilania rzek

• podaje przykłady gospodarczego wykorzystania rzek

• analizuje wykresy długości rzek i ich przepływu

• wyjaśnia związki między warunkami klimatycznymi, a rodzajem zasilania rzek

• stosuje ze zrozumieniem pojęcia: „rzeka główna”,

„dopływ”, „zlewisko”,

„dorzecze”, „dział wodny”

• charakteryzuje powodzie i podaje ich przykłady

• wyjaśnia terminy: „jezioro”, „bagno”, „wieloletnia zmarzlina

• wymienia różne typy genetyczne jezior

• nazywa i wskazuje na mapie różne typy genetyczne jezior oraz obszary bagienne

• podaje przykłady gospodarczego wykorzystania stawów i sztucznych zbiorników wodnych

• omawia warunki powstawania bagien

• charakteryzuje różne typy genetyczne jezior i podaje ich przykłady

• wyjaśnia terminy: „wody podziemne”, „źródło”, „wody artezyjskie”, „gejzer”

• wymienia rodzaje wód podziemnych

• analizuje budowę niecki artezyjskiej na podstawie ilustracji

podaje przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych

• wskazuje na mapie świata obszary występowania

wód artezyjskich i gejzerów

• omawia procesy prowadzące do aktywności gejzeru

• charakteryzuje wybrane rodzaje wód podziemnych

• charakteryzuje niebezpieczeństwa związane

z zanieczyszczeniem wód podziemnych

• wymienia warstwy wnętrza Ziemi w kolejności od warstwy znajdującej się najgłębiej

• wymienia metody badania wnętrza Ziemi

• podaje różnicę między litosferą a skorupą ziemską

• omawia na podstawie schematu budowę wnętrza Ziemi

• wyjaśnia termin „prądy konwekcyjne

• charakteryzuje metody badania wnętrza Ziemi i podaje ich zastosowanie

• charakteryzuje warstwy wnętrza Ziemi

• omawia zróżnicowanie temperatury wnętrza Ziemi

• wymienia nazwy wybranych skał i minerałów

• wyjaśnia terminy: „skała”,

„minerał”

• wskazuje różnice między minerałem a skałą

• podaje przykłady gospodarczego wykorzystania skał

• podaje przykłady minerałów skałotwórczych

• rozpoznaje skały i określa ich rodzaj

• charakteryzuje wybrane skały i warunki ich powstawania

• określa wiek Ziemi

• wymienia nazwy er, zaczynając od najstarszej

• omawia na podstawie tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej Ziemi

• podaje przykłady skamieniałości przewodnich

• wyjaśnia rolę skamieniałości przewodnich w odtwarzaniu dziejów Ziemi

• przedstawia hipotezy wyginięcia dinozaurów

• dostrzega zmiany w świecie organicznym w dziejach Ziemi

• wymienia nazwy okresów geologicznych

• omawia najważniejsze wydarzenia w poszczególnych erach dziejów Ziemi

• wymienia procesy wewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi

• wyjaśnia terminy: „wulkan”, „lawa”, „magma”, „hipocentrum”, „epicentrum”, „Ognisty Pierścień Pacyfiku”

• wymienia produkty erupcji wulkanicznej

• podaje główne cechy płytowej budowy litosfery

• wskazuje na mapie świata obszary aktywne sejsmicznie

• wymienia przykłady wulkanów i wskazuje je na mapie

• omawia skutki wulkanizmu i trzęsień ziemi

• wykazuje związki pomiędzy płytową budową litosfery

a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi

• wymienia na podstawie schematu elementy budowy wulkanu

• stosuje ze zrozumieniem terminy: „hipocentrum”,

„epicentrum”, „orogeneza”

• wymienia nazwy orogenez i rodzaje gór

• wyjaśnia terminy: „ruchy górotwórcze”, „góry fałdowe”, „góry zrębowe”

• wymienia nazwy wielkich form ukształtowania powierzchni Ziemi

• wskazuje na mapie świata przykłady gór fałdowych, wulkanicznych i zrębowych

• omawia różnice między górami fałdowymi a zrębowymi

• określa na podstawie danych statystycznych ukształtowanie powierzchni kontynentów

• charakteryzuje wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi

• charakteryzuje na podstawie schematów mechanizm powstawania gór fałdowych i zrębowych

VI.

• wyjaśnia terminy: „wietrzenie”, „erozja”

• wymienia rodzaje wietrzenia

• wymienia procesy zewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi

• charakteryzuje rodzaje wietrzenia i formy terenu powstałe w jego wyniku

• rozpoznaje na ilustracjach formy terenu powstałe

w wyniku wietrzenia

• posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: „wietrzenie”, „erozja”

• charakteryzuje wybrane rodzaje ruchów masowych

• wyjaśnia terminy: „krasowienie”, „erozja”

• podaje rodzaje skał, które ulegają krasowieniu

• podaje przykłady form krasowych występujących na powierzchni i w głębi Ziemi

• wskazuje na mapie regiony, w których występują zjawiska krasowe

• charakteryzuje na podstawie ilustracji budowę jaskini oraz występujące

w niej formy krasowe

• omawia procesy krasowe i wyjaśnia, w jaki sposób powstają formy krasowe

• posługuje się ze zrozumieniem terminami: „krasowienie”, „erozja”

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe

w wyniku działania procesów krasowych

• zapisuje reakcję chemiczną rozpuszczania skały wapiennej

• wymienia rodzaje ujść rzecznych

• wyjaśnia terminy: „erozja wgłębna”, „erozja boczna”,

„akumulacja”

• wskazuje na mapie świata przykłady rzek posiadających ujście deltowe lub lejkowate

• podaje przykłady form erozji i akumulacji rzecznej

• wyjaśnia proces powstawania meandrów

• omawia warunki sprzyjające powstawaniu delt oraz ujść lejkowatych

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę rzeki w jej górnym, środkowym i dolnym odcinku

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności rzeki

• stosuje ze zrozumieniem pojęcia „spadek rzeki” oraz oblicza średni spadek rzeki

• wyjaśnia pojęcie: „granica wiecznego śniegu”

• wskazuje na mapie świata obszary występowania lądolodów

• wskazuje różnice między lodowcem górskim a lądolodem

• dostrzega związek między warunkami klimatycznymi a występowaniem lodowców górskich i lądolodów na Ziemi

• rozpoznaje i podpisuje na schemacie formy polodowcowe

• wymienia przykłady form powstałych w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę lodowców górskich

i lądolodów

• stosuje ze zrozumieniem pojęcie: „granica wiecznego śniegu”

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe

w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów

• wyjaśnia wpływ zmian klimatycznych na zmiany powierzchni pokrywy lodowej

• wyjaśnia terminy: „korazja”,

„niecka deflacyjna”,

„wydma paraboliczna”, „barchan”, „grzyb skalny”

• wskazuje na mapie wybrane pustynie

• wymienia rodzaje pustyń ze wzg. na budowę i położenie

• podaje przykłady form powstałych na skutek erozyjnej i akumulacyjnej działalności wiatru

• wskazuje różnice między barchanem i wydmą paraboliczną

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę wiatru

• określa genezę wybranych pustyń

• omawia wpływ szaty roślinnej na rzeźbotwórczą działalność wiatru

• wskazuje na mapie świata obszary zagrożone pustynnieniem

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe

w wyniku działalności wiatru

• wyjaśnia termin „abrazja”

• podaje przykłady form powstałych w wyniku rzeźbotwórczej działalności morza

• wymienia najważniejsze typy wybrzeży morskich

• wskazuje na mapie świata typy wybrzeży

• omawia na podstawie ilustracji proces powstawania klifu i mierzei

• wyjaśnia genezę poszczególnych typów wybrzeży morskich

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności morza

• wyjaśnia pojęcia: „rewa”,

„wał burzowy”, „ripplemarki

VII.

• wyjaśnia terminy: „gleba”,

„żyzność gleby”

• wymienia czynniki glebotwórcze

• wymienia najważniejsze rodzaje gleb strefowych i astrefowych na Ziemi

• wskazuje i nazywa poziomy glebowe na profilu glebowym

• nazywa główne strefy roślinne na kuli ziemskiej i wskazuje je na mapie świata

• charakteryzuje poziomy glebowe

• charakteryzuje poszczególne strefy roślinne występujące na Ziemi

• wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności

i gleb na Ziemi

• uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania glebami

Wymagania edukacyjne – Klasa II Gimnazjum- Geografia

Rozdział

Lp.

Temat

Poziomy wymagań

Konieczny(dop)

Podstawowy(dst)

Rozszerzający(db)

Dopełniający(bdb)

Wykraczający(cel)

I. Afryka

Po obu stronach równika – środowisko przyrodnicze Afryki

Uczeń:

• wskazuje Afrykę
na mapie świata

• wymienia nazwy stref klimatyczno-roślinno-
-glebowych Afryki

Uczeń:

• określa położenie geograficzne Afryki

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Afryki wybrane elementy linii brzegowej, krainy geograficzne, rzeki
i jeziora oraz podaje ich nazwy

Uczeń:

• określa cechy ukształtowania powierzchni Afryki

• omawia wpływ wybranych czynników klimatotwórczych
na klimat Afryki

• oblicza rozciągłość południkową
i równoleżnikową Afryki

Uczeń:

• porównuje linię brzegową Afryki z linią brzegową innych kontynentów

• wykazuje na przykładzie strefy Sahelu związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny symetrycznego układu stref klimatyczno-
-roślinno-glebowych
w Afryce

• uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania
w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody

• proponuje działania mające na celu zahamowanie procesu pustynnienia w strefie Sahelu

Problemy mieszkańców Afryki

• wyjaśnia znaczenie terminu „gęstość zaludnienia”

• wymienia nazwy najgęściej i najsłabiej zaludnionych obszarów w Afryce

• wyjaśnia znaczenie terminów: „eksplozja demograficzna”, „przyrost naturalny”, „współczynnik przyrostu naturalnego”, „produkt krajowy brutto (PKB), „wskaźnik rozwoju społecznego (HDI)”

• opisuje zmiany liczby ludności w Afryce

• omawia przyczyny eksplozji demograficznej w Afryce

• oblicza gęstość zaludnieniawybranych krajów Afryki

• omawia wartość HDI
w wybranych krajach

na podstawie mapy tematycznej

• wymienia przyczyny
i skutki konfliktów zbrojnych trwających
w Afryce

• oblicza współczynnik przyrostu naturalnego

• wyjaśnia przyczyny
i skutki wysokiego przyrostu naturalnego
w Afryce

• analizuje przyczyny
i skutki głodu w Afryce

• analizuje przyczyny
i skutki konfliktów zbrojnych trwających
w Afryce

• uzasadnia twierdzenie, że Afryka jest najbiedniejszym kontynentem świata

• proponuje działania mające na celu ograniczenie problemów mieszkańców Afryki (głodu, konfliktów zbrojnych, niedostatku wody pitnej, AIDS)

Najlepiej rozwinięte gospodarczo państwa Afryki

• wskazuje Egipt i RPA na mapie świata, podaje nazwy ich stolic oraz nazwy państw sąsiadujących z tymi krajami

• wymienia nazwy obszarów gęsto zaludnionych w Egipcie

• wymienia nazwy surowców mineralnych występujących
w Egipcie i w RPA

• wymienia najważniejsze cechy gospodarki RPA

• wyjaśnia znaczenie Kanału Sueskiego

• opisuje wybrane atrakcje turystyczne Egiptu

• przedstawia uwarunkowania rozwoju gospodarczego RPA

• wykazuje znaczenie turystyki dla gospodarki Egiptu

• analizuje zmiany
w środowisku przyrodniczym Doliny Nilu po wybudowaniu zapory i zbiornika pod Asuanem

• wykazuje rolę surowców mineralnych
w kształtowaniu gospodarki RPA

• przedstawia pozytywne
i negatywne skutki budowy tamy w Asuanie

• wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi
a rozmieszczeniem ludności w Egipcie i RPA

• wykazuje, że Egipt jest jednym
z najdynamiczniej rozwijających się państw Afryki

• wykazuje, że RPA jest najbogatszym krajem Afryki

Ameryka

Od bieguna do bieguna – środowisko przyrodnicze Ameryki

• wskazuje Amerykę na mapie świata

• wyjaśnia znaczenie terminów: „Ameryka Łacińska”, „Ameryka Środkowa”

• Wskazuje i nazywa podstawowe elementy linii brzegowej oraz rzeżby terenu Ameryki, wymienia najważniejsze rodzaje wód powierzchniowych kontynentu

• opisuje przebieg granicy między Ameryką Północną
a Południową

• analizuje znaczenie Kanału Panamskiego

• opisuje linię brzegową Ameryki

• przyporządkowuje strefom klimatycznym charakterystyczną dla nich roślinność

• wykazuje wpływ rzeźby terenu na cechy klimatu Ameryki

• opisuje cechy klimatu Ameryki Północnej
i Południowej na podstawie klimatogramów oraz mapy klimatycznej

• wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie roślinności w Ameryce

• wyjaśnia przyczyny wulkanizmu i trzęsień ziemi w Ameryce

• wyjaśnia mechanizm powstawania tornad

Mozaika społeczna Ameryki

• wymienia nazwy rdzennych mieszkańców Ameryki oraz odmian ludzkich zamieszkujących Amerykę

• wyjaśnia znaczenie terminów: „imigracja”, „emigracja”

• wskazuje na mapie największe miasta Ameryki i wymienia ich nazwy

• wyjaśnia znaczenie terminu „saldo migracji”

• wymienia przyczyny dużego zróżnicowania etnicznego i kulturowego ludności Ameryki

• opisuje, korzystając
z mapy, rozmieszczenie ludności Ameryki Północnej i Południowej

• analizuje przyczyny
i kierunki migracji ludności do Ameryki

• porównuje strukturę etniczną w wybranych krajach Ameryki
i formułuje wnioski

• analizuje, na podstawie mapy, rozmieszczenie ludności w Ameryce Północnej i Południowej

• wykazuje zależności między warunkami naturalnymi
a rozmieszczeniem ludności w Ameryce

• wyjaśnia, dlaczego Ameryka określana jest mianem tygla kultur

• oblicza saldo migracji
i formułuje wnioski

• analizuje przyczyny wzrostu liczby ludności Ameryki oraz prognozuje dalsze jej zmiany

Pierwsze mocarstwo świata – USA

• wskazuje na mapie świata Stany Zjednoczone, podaje nazwę ich stolicy i nazwy państw sąsiadujących

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Stanów Zjednoczonych

• określa położenie geograficzne Stanów Zjednoczonych

• opisuje cechy rolnictwa Stanów Zjednoczonych

• wskazuje na mapie największe aglomeracje Stanów Zjednoczonych oraz wymienia ich nazwy

• wskazuje na mapie regiony o największej gęstości zaludnienia w Stanach Zjednoczonych oraz podaje ich nazwy

• wymienia nazwy najważniejszych surowców mineralnych wydobywanych
w Stanach Zjednoczonych

• analizuje strukturę PKB Stanów Zjednoczonych
i formułuje wnioski

• ocenia przyrodnicze
i pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa

• uzasadnia, że Stany Zjednoczone są krajem imigrantów

• analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii

• wykazuje zależność między wysokim poziomem gospodarki
a poziomem rozwoju transportu w Stanach Zjednoczonych

• wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska
w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych

• udowadnia, że Stany Zjednoczone są potęga gospodarczą świata

Zielone płuca świata – Brazylia

• wskazuje na mapie świata Brazylię i podaje nazwę jej stolicy

• wskazuje na mapie największe miasta Brazylii i wymienia ich nazwy

• wymienia skutki wylesiania Amazonii

• określa położenie geograficzne Brazylii

• określa cechy rozwoju
i problemy wielkich miast Brazylii

• wyjaśnia znaczenie terminu „fawele”

• analizuje skutki gwałtownego wzrostu liczby ludności w wielkich miastach Brazylii

• wykazuje problemy wielkich miast Brazylii

• analizuje przyczyny
i skutki wylesiania Amazonii

• analizuje zmiany poziomu urbanizacji w Brazylii
i formułuje wnioski

• wykazuje wpływ warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności Brazylii

• przedstawia problemy Indian

Australia

Australia – kontynent na antypodach

• wskazuje na mapie świata Australię
i Oceanię

• wskazuje na mapie najważniejsze obiekty geograficzne Australii: rzeki, jeziora i krainy geograficzne oraz podaje ich nazwy

• wskazuje na mapie największe miasta Australii oraz wymienia ich nazwy

• określa położenie geograficzne Australii
i Oceanii

• wyjaśnia znaczenie terminów: „basen artezyjski”, „studnia artezyjska”

• opisuje rdzennych mieszkańców Australii

• wykazuje przyczyny
i skutki ubóstwa wód powierzchniowych
w Australii

• ocenia znaczenie wód artezyjskich

• analizuje uwarunkowania rozmieszczenia ludności w Australii i Oceanii

• analizuje zależności między warunkami klimatycznymi
a występowaniem wód powierzchniowych

• ocenia warunki środowiska przyrodniczego Australii
z punktu widzenia warunków życia
i gospodarki ludzi

• porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze Australii ze środowiskiem przyrodniczym innych kontynentów

Arktyka i Antarktyka

Lodowe pustynie

• wyjaśnia znaczenie terminów: „Arktyka”, „Antarktyka”

• wskazuje na mapie świata Arktykę
i Antarktykę

• przedstawia cechy położenia Arktyki
i Antarktyki na podstawie mapy świata

• opisuje działalność człowieka w Arktyce
i Antarktycie

• opisuje czynniki warunkujące klimat obszarów okołobiegunowych

• omawia sytuację prawną Antarktyki

• omawia wkład Polaków w badania obszarów polarnych

• proponuje działania mające na celu zahamowanie niekorzystnych zmian
w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych

Azja

Azja – kontynent wielkich kontrastów

• wyjaśnia znaczenie terminu „Eurazja”

• wskazuje na mapie świata Eurazję i Azję

• określa położenie geograficzne Eurazji
i Azji

• charakteryzuje ukształtowanie powierzchni Azji

• opisuje, na podstawie mapy, granicę między Azją a Europą

• omawia geograficzne czynniki warunkujące klimat Azji

• wyjaśnia, na czym polega kontrastowość klimatyczna Azji

• wykazuje, na podstawie map tematycznych,
że Azja jest kontynentem wielkich geograficznych kontrastów

• wyjaśnia przyczyny
i skutki wysychania Jeziora Aralskiego

• porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze Azji
ze środowiskiem przyrodniczym innych kontynentów

W rytmie monsunu

• wyjaśnia znaczenie terminu „monsun”

• odróżnia monsun letni od monsunu zimowego

• omawia, na podstawie schematu, cyrkulację monsunową w Azji Południowej i Południowo-
-Wschodniej

• opisuje wymagania klimatyczno-glebowe ryżu

• omawia cyrkulację monsunową w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz jej wpływ na uprawy ryżu

• analizuje wpływ cyrkulacji monsunowej w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej na życie codzienne
i gospodarowanie mieszkańców tych regionów

• opisuje przyrodnicze i społeczno-gospodarcze skutki zaburzenia rytmu cyrkulacji monsunowej

Chiny – najludniejszy kraj świata

• wskazuje na mapie Chiny, podaje nazwę ich stolicy oraz nazwy państw sąsiadujących

• podaje liczbę ludności Chin

• określa położenie geograficzne oraz cechy środowiska przyrodniczego Chin

• opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa
w Chinach

• wskazuje na mapie oraz nazywa obszary
o dużej koncentracji przemysłu w Chinach

• analizuje wykresy i dane dotyczące liczby ludności i współczynnika przyrostu naturalnego w Chinach

• wyjaśnia, na czym polega chiński program kontroli urodzeń

• wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi
a rozwojem gospodarczym Chin

• analizuje przyczyny szybkiego rozwoju gospodarczego Chin
w ostatnich latach

• wyjaśnia kierunki rozwoju gospodarczego Chin

• wykazuje wpływ Chin na światową gospodarkę

Japonia – kraj kwitnącej gospodarki

• wskazuje na mapie świata Japonię i podaje nazwę jej stolicy

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Japonii

• wymienia japońskie produkty znane na całym świecie

• wymienia nazwy głównych roślin uprawnych

• opisuje położenie geograficzne Japonii na podstawie mapy ogólnogeograficznej

•omawia cechy środowiska przyrodniczego Japonii

• wyjaśnia znaczenie terminu „marikultura”

• analizuje strukturę eksportu Japonii i formułuje wnioski

• wyjaśnia, dlaczego główne ośrodki gospodarcze Japonii skoncentrowane są na wybrzeżach tego kraju

• przedstawia przyczyny dużej gęstości zaludnienia na wyspie Honsiu

• opisuje skutki położenia Japonii w strefie aktywności wulkanicznej
i sejsmicznej

• wykazuje, że Japonia jest potęgą gospodarczą

• opisuje znaczenie marikultury dla gospodarki Japonii

• wykazuje przyczyny i skutki spowolnienia gospodarczego Japonii

Indie – państwo bogaczy i nędzarzy

• wskazuje na mapie Indie, podaje nazwę ich stolicy oraz nazwy państw sąsiadujących

• podaje liczbę ludności Indii

• określa położenie geograficzne Indii

• wyjaśnia znaczenie terminu „zielona rewolucja”

• wyjaśnia, dlaczego w Indiach występuje duże pogłowie bydła

• analizuje diagram ilustrujący zmiany liczby ludności w XX i XXI wieku

• wykazuje problemy związane ze stale zwiększającą się liczbą ludności Indii

• wskazuje na mapie gospodarczej Indii wybrane ośrodki przemysłu high-tech

• analizuje poziom rozwoju gospodarczego Indii

• analizuje cechy indyjskiego rolnictwa
i formułuje wnioski

• wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju nowoczesnych usług w Indiach

• przewiduje społeczno-
-gospodarcze skutki eksplozji demograficznej
w Indiach

Czarne złoto Bliskiego Wschodu

• wyjaśnia znaczenie terminu „Bliski Wschód”

• wymienia nazwy państw, na których obszarze znajdują się najbogatsze złoża ropy naftowej

• opisuje położenie geograficzne Bliskiego Wschodu

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej państwa Bliskiego Wschodu i ich stolice oraz podaje ich nazwy

• charakteryzuje zasoby ropy naftowej na Bliskim Wschodzie

• wskazuje warunki przyrodnicze Bliskiego Wschodu niekorzystne dla działalności gospodarczej człowieka

• analizuje rozmieszczenie, zasoby i wydobycie ropy naftowej na Bliskim Wschodzie na podstawie map tematycznych
i danych statystycznych

• analizuje udział państw Bliskiego Wschodu
w światowym wydobyciu ropy naftowej i formułuje wnioski

• wykazuje korzyści gospodarcze i społeczne wynikające z eksportu ropy naftowej oraz produktów powstałych
w wyniku jej przetworzenia

• porównuje wydobycie ropy naftowej z wartością PKB na jednego mieszkańca
w poszczególnych krajach Bliskiego Wschodu

• analizuje skutki konfliktów na Bliskim Wschodzie

• charakteryzuje Bliski Wschód pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej i poziomu rozwoju gospodarczego

• uzasadnia tezę, że konflikty na Bliskim Wschodzie mają wpływ na globalną gospodarkę

Europa

Środowisko przyrodnicze Starego Kontynentu:

- Położenie i rzeźba terenu Europy,

- Zróżnicowanie środowiska geograficznego Europy

• wskazuje na mapie świata Europę

• wskazuje i nazywa podstawowe elementy linii brzegowej Europy

• charakteryzuje rzeźbę terenu oraz wody powierzchniowe na kontynencie

• podaje nazwy stref klimatycznych Europy

• wskazuje na mapie wybrane europejskie rzeki i jeziora oraz wymienia ich nazwy

• określa położenie geograficzne Europy
na podstawie mapy ogólnogeograficznej oraz ocenia linię brzegową Europy na podstawie mapy

• charakteryzuje cechy klimatu wybranych regionów Europy na podstawie wykresów klimatycznych

• charakteryzuje wybrane strefy roślinne Europy

• opisuje rozmieszczenie wód powierzchniowych w Europie na podstawie mapy

• opisuje położenie geograficzne i granice Europy z innymi kontynentami na mapie ogólnogeograficznej świata

• wyjaśnia zależności między typem klimatu a występowaniem formacji roślinnych

• charakteryzuje wpływ poszczególnych czynników klimatycznych na klimat Europy

• wyjaśnia genezę wybranych europejskich jezior

• Na podstawie mapy odczytuje nazwy orogenez, w których zostały sfałdowane wybrane pasma górskie

• wykazuje związki między budową geologiczną
a ukształtowaniem pionowym Europy

Europa – kontynent nowych państw

• wskazuje oraz podaje nazwy sąsiadów Polski

• wskazuje najmniejsze
i największe państwa Europy pod względem powierzchni i liczby ludności na mapie politycznej Europy

• wymienia nazwy wybranych krajów Europy i ich stolic

• wyjaśnia terminy: ,,enklawa”, ,,ekslawa” oraz podaje ich przykłady

• opisuje cele i zadania Unii Europejskiej

• analizuje przyczyny rozpadu ZSRR
i Jugosławii

• wyjaśnia znaczenie terminu „terytorium zależne”

Europa się starzeje

• podaje liczbę ludności Europy

• podaje nazwę najludniejszego i najsłabiej zaludnionego kraju Europy

• opisuje liczbę ludności Europy na tle liczby ludności świata

• wymienia przyczyny niskiego przyrostu naturalnego

• wykazuje, że tempo wzrostu liczby ludności
w Europie jest najniższe na świecie

• porównuje wartość współczynnika przyrostu naturalnego z odsetkiem ludności powyżej 65 roku życia i formułuje wnioski

• wykazuje konsekwencje starzenia się społeczeństw europejskich

• analizuje prognozy zmian demograficznych
w Europie

• uzasadnia twierdzenie, że społeczeństwo europejskie się starzeje

• analizuje problemy demograficzne Europy
i formułuje wnioski

Ludność i urbanizacja
w Europie

• opisuje różnice w wyglądzie osób pochodzących z różnych części Europy

• wskazuje na mapie obszary o największej
i najmniejszej gęstości zaludnienia w Europie oraz wymienia ich nazwy

• wskazuje na mapie największe miasta Europy oraz wymienia ich nazwy

• opisuje strukturę wyznaniową mieszkańców Europy

• opisuje rozmieszczenie ludności w Europie na podstawie mapy

• porównuje strukturę wyznaniową ludności
w wybranych państwach Europy

• opisuje, na podstawie mapy, rozmieszczenie ludów Europy

• wykazuje wielokulturowość Europy

• wykazuje skutki wielokulturowości mieszkańców Europy

• wyjaśnia przyczyny warunkujące rozmieszczenie ludności w Europie

• uzasadnia, że Europa charakteryzuje się warunkami przyrodniczymi
i pozaprzyrodniczymi korzystnymi dla osadnictwa

• analizuje zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji w wybranych krajach Europy

Surowe środowisko Europy Północnej

• wyjaśnia znaczenie terminu „kraje skandynawskie”

• wskazuje kraje Europy Północnej na mapie
i wymienia ich nazwy

• wymienia nazwy głównych bogactw naturalnych krajów skandynawskich

• opisuje położenie państw Europy Północnej

• wyjaśnia łagodzący wpływ prądu morskiego na cechy klimatu Europy Północnej

• wyjaśnia znaczenie terminu „okres wegetacyjny”

• wykazuje znaczenie położenia Skandynawii i omawia sposoby wykorzystania mórz

• wyjaśnia, dlaczego porty morskie położone za kołem podbiegunowym nie zamarzają

• ocenia poziom życia mieszkańców Europy Północnej

• wykazuje wpływ warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności w Europie Północnej

• wykazuje niekorzystny wpływ warunków środowiska przyrodniczego Europy Północnej na działalność gospodarczą człowieka

• porównuje środowisko przyrodnicze krajów Europy Północnej

• charakteryzuje zjawisko odpływu ludności z obszarów północnej Skandynawii

• przedstawia walory turystyczne krajów Europy Północnej

Gospodarka
w cieniu Alp

• wyjaśnia znaczenie terminu „kraje alpejskie” oraz wskazuje kraje alpejskie na mapie ogólnogeograficznej

• wyjaśnia znaczenie terminu „granica wiecznego śniegu”

• omawia położenie krajów alpejskich na podstawie mapy ogólnogeograficznej

europejskich w Alpach

• charakteryzuje piętra klimatyczno-roślinne
w Alpach

• opisuje główne kierunki rozwoju gospodarczego krajów alpejskich

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze krajów alpejskich

• analizuje strukturę użytkowania ziemi
w krajach alpejskich
i formułuje wnioski

• wykazuje, że kraje alpejskie należą do państw wysoko rozwiniętych

• wykazuje znaczenie sektora usług turystycznych
i finansowych dla gospodarki krajów alpejskich

• wykazuje odrębność kulturową mieszkańców gór

• charakteryzuje genezę rzeźby alpejskiej

Turystyczne bogactwo Europy Południowej

• wyjaśnia znaczenie terminu „kraje śródziemnomorskie oraz wskazuje je na mapie

• wyjaśnia znaczenie terminu „makia”

• wymienia przykłady atrakcji turystycznych południowej Europy

• opisuje warunki środowiska przyrodniczego krajów śródziemnomorskich

• charakteryzuje warunki klimatyczne i roślinność krajów śródziemnomorskich na podstawie map tematycznych

• wykazuje turystyczną atrakcyjność regionu śródziemnomorskiego

• opisuje wybrane atrakcje turystyczne regionu

• ukazuje dziedzictwo kulturowe krajów śródziemnomorskich

• wykazuje związki między rozwojem turystyki a warunkami przyrodniczymi i dziedzictwem kulturowym

• ocenia rolę turystyki w rozwoju gospodarczym krajów Europy Południowej

• wykazuje zależności miedzy wielkością ruchu turystycznego
a przychodami wybranych krajów

Francja – rolnictwo XXI wieku

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Francję i podaje nazwę jej stolicy

• wymienia czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze warunkujące rozwój rolnictwa we Francji

• wymienia nazwy roślin uprawianych we Francji oraz podaje produkty charakterystyczne dla tego kraju

• opisuje produkty charakterystyczne dla Francji

• charakteryzuje warunki klimatyczno-glebowe warunkujące rozwój rolnictwa we Francji

• porównuje wielkość plonów pszenicy
i buraków cukrowych

w wybranych krajach

• charakteryzuje Wspólną Politykę Rolną krajów Unii Europejskiej

• analizuje strukturę użytkowania ziemi we Francji

• identyfikuje cechy rolnictwa towarowego

• wykazuje wpływ czynników pozaprzyrodniczych
na wielkość produkcji roślinnej i zwierzęcej

•ocenia, na podstawie danych statystycznych, miejsce Francji
w produkcji rolnej
w Europie

Sąsiedzi Polski

Niemcy – potęga gospodarcza

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Niemcy, podaje nazwę stolicy tego państwa oraz nazwy krajów z nim sąsiadujących

• wskazuje na mapie główne krainy geograficzne
i najważniejsze rzeki Niemiec oraz wymienia ich nazwy

• określa położenie geograficzne Niemiec na mapie ogólnogeograficznej

• przedstawia czynniki dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec

• wymienia przyczyny dobrego rozwoju gospodarczego Niemiec

• wykazuje wysoki poziom rozwoju gospodarczego Niemiec na podstawie wartości PKB i struktury zatrudnienia

• wyjaśnia przyczyny
i skutki ujemnego przyrostu naturalnego
w Niemczech

• wykazuje wysoki poziom rozwoju przemysłu, rolnictwa i usług w Niemczech

• analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu przetwórczego i formułuje wnioski

• dowodzi, że Niemcy znajdują się w ścisłej czołówce najlepiej rozwiniętych państw świata

• analizuje przyczyny migracji ludności do Niemiec

Słowacja i Czechy – wspólna przeszłość, odrębna przyszłość

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Czechy i Słowację, wymienia nazwy ich stolic oraz nazwy państw sąsiadujących
z tymi krajami

• wskazuje na mapie
i wymienia nazwy głównych krain geograficznych oraz najważniejszych rzek Czech i Słowacji

• opisuje położenie geograficzne Słowacji
i Czech na mapie ogólnogeograficznej

• opisuje atrakcje Czech i Słowacji przyciągające turystów

• charakteryzuje
i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze Czech
i Słowacji

• wykazuje podobieństwa
i różnice w gospodarce tych państw

• analizuje demograficzne podobieństwa i różnice Czech i Słowacji

• podaje przyczyny rozpadu Czechosłowacji

• porównuje środowisko społeczno-gospodarcze południowych sąsiadów Polski oraz formułuje wnioski

Problemy gospodarcze oraz demograficzne Litwy, Białorusi i Ukrainy

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Litwę, Białoruś
i Ukrainę, wymienia nazwy ich stolic oraz nazwy państw sąsiadujących z tymi krajami

• wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego

Białorusi, Litwy i Ukrainy

• opisuje położenie geograficzne Litwy, Białorusi i Ukrainy

• przedstawia cechy gospodarki Litwy, Białorusi i Ukrainy

• przedstawia współczesne przemiany gospodarcze Ukrainy

• wyjaśnia znaczenie terminu „depopulacja”

• porównuje poziom rozwoju gospodarczego Litwy, Białorusi i Ukrainy

• opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa na Ukrainie

• opisuje atrakcje turystyczne Krymu

• ocenia zasoby bogactw mineralnych Litwy, Białorusi i Ukrainy

• omawia efekty przemian gospodarczych, które nastąpiły na Białorusi, Litwie i na Ukrainie

• porównuje środowisko społeczno-gospodarcze południowych
i wschodnich sąsiadów Polski oraz formułuje wnioski

Rosja – największe państwo świata

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Rosję, wymienia nazwę jej stolicy

• wyjaśnia znaczenie terminu „wieloletnia zmarzlina”

• wymienia nazwy najgęściej zaludnionych obszarów Rosji

• wymienia nazwy bogactw naturalnych Rosji

• określa położenie geograficzne Rosji na mapie ogólnogeograficznej

• charakteryzuje strefy klimatyczno-roślinne Rosji

• opisuje rozmieszczenie ludności w Rosji na podstawie mapy gęstości zaludnienia

• przedstawia przyczyny spadku współczynnika urodzeń w Rosji

• wykazuje konsekwencje przyrodnicze dużej rozciągłości równoleżnikowej
i południkowej Rosji

• wskazuje na mapie obszary występowania wieloletniej zmarzliny

• wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze Rosji

• wykazuje zróżnicowanie warunków przyrodniczych oraz ich wpływ na rozmieszczenie ludności
i działalność gospodarczą

• wyjaśnia rolę Rosji
w światowej gospodarce i polityce

• uzasadnia tezę, że Rosja jest krajem o wielkich możliwościach gospodarczych

• przedstawia przyczyny dysproporcji społecznych w Rosji

Wymagania edukacyjne klasa III Gimnazjum- Geografia

Dział programu

Lp.

Temat lekcji

Poziom wymagań

dopuszczający

dostateczny

dobry

bardzo dobry

celujący

Położenie oraz środowisko przyrodnicze Polski

Położenie i granice Polski

Uczeń:

• wskazuje Polskę na ogólnogeograficznej mapie Europy

• wymienia nazwy państw sąsiadujących z Polską i wskazuje te państwa na mapie ogólnogeograficznej

• wymienia cechy położenia Polski

• wymienia zalety położenia Polski

• wymienia korzyści wynikające z nadmorskiego położenia Polski

Uczeń:

• charakteryzuje na podstawie map położenie Polski na świecie i w Europie

• wymienia nazwy skrajnych punktów Polski i wskazuje je na mapie

• opisuje przebieg granicy lądowej Polski na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• opisuje granicę morską na mapie ogólnogeograficznej

Uczeń:

• opisuje położenie fizycznogeograficzne, polityczne i matematyczne Polski korzystając z mapy Polski, mapy Europy i mapy świata

• opisuje położenie własnego regionu na podstawie ogólnogeograficznej mapy Polski

• opisuje wody wewnętrzne, morze terytorialne oraz wyłączna strefę ekonomiczną na podstawie schematu i mapy ogólnogeograficznej Polski

• opisuje granice Polski na podstawie ogólnogeograficznej mapy Polski i danych statystycznych

Uczeń:

• wyjaśnia zależności między miejscowym czasem słonecznym a czasem strefowym i urzędowym w Polsce na podstawie mapy stref czasowych

• określa położenie matematyczne Polski na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• oblicza rozciągłość równoleżnikową i południkową Polski na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• oblicza różnice czasu słonecznego między skrajnymi punktami Polski

Uczeń:

• ocenia położenie Polski w Europie i na świecie

• wykazuje korzyści wynikające z położenia Polski

2. Budowa geologiczna Polski

• wymienia nazwy głównych jednostek tektonicznych Polski i wskazuje je na mapie geologicznej

• wymienia nazwy er, w których wystąpiły ruchy górotwórcze

• wymienia nazwy górotworów kaledońskich, hercyńskich i alpejskich oraz wskazuje je na mapie Polski

• opisuje na podstawie tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia geologiczne na terenie Polski

• opisuje proces powstania węgla kamiennego

• przyporządkowuje nazwy pasm górskich do nazw orogenez, w których te góry powstawały

• rozpoznaje rodzaje węgla i charakteryzuje warunki, w których powstawał węgiel kamienny

• charakteryzuje główne jednostki tektoniczne Polski

• wykazuje związki między budową geologiczną a dziejami geologicznymi

• analizuje uwarunkowania powstawania gór w Polsce

3. Zlodowacenia na obszarze Polski

• wymienia nazwy zlodowaceń i wskazuje ich zasięg na mapie Polski

• rozpoznaje górskie formy polodowcowe na schematach

• rozpoznaje formy polodowcowe na schematach i wskazuje obszary ich występowania na mapie Polski

• omawia uwarunkowania zlodowaceń w Polsce

• opisuje warunki powstania form polodowcowych

• wyjaśnia genezę form polodowcowych

• analizuje i porównuje cechy krajobrazu peryglacjalnego i młodoglacjalnego

4. Ukształtowanie powierzchni Polski

• wymienia czynniki wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na ukształtowanie powierzchni Polski

• wymienia cechy rzeźby powierzchni Polski

• wymienia nazwy punktów najwyżej i najniżej położonych w Polsce i wskazuje te punkty na mapie

• rozróżnia przedstawione na ilustracjach formy rzeźby terenu

• omawia cechy rzeźby powierzchni Polski na podstawie mapy hipsometrycznej Polski

• wymienia nazwy pasów ukształtowania powierzchni i wskazuje je na mapie Polski

• charakteryzuje poszczególne pasy ukształtowania powierzchni w Polsce

• odczytuje na mapie hipsometrycznej wysokości względne i bezwzględne

• wymienia nazwy regionów geograficznych w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni i wskazuje te regiony na mapie Polski

• opisuje na podstawie krzywej hipsograficznej udział nizin, wyżyn i gór w powierzchni Polski

• charakteryzuje na podstawie mapy hipsometrycznej cechy rzeźby powierzchni Polski

• oblicza różnice wysokości bezwzględnej, korzystając z mapy hipsometrycznej

• wykazuje pasowość ukształtowania powierzchni Polski

• wyjaśnia wpływ przeszłości geologicznej na ukształtowanie powierzchni Polski

• wyjaśnia wpływ współczesnych procesów geologicznych na ukształtowanie powierzchni Polski

• wykazuje zależności pomiędzy współczesną rzeźbą Polski a wybranymi wydarzeniami geologicznymi

• porównuje cechy oraz genezę rzeźby terenu poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni Polski

Skały i surowce mineralne

• wymienia nazwy skał występujących w Polsce

• klasyfikuje surowce mineralne ze względu na ich gospodarcze wykorzystanie

• wymienia przykłady wykorzystania surowców mineralnych i skał w różnych dziedzinach życia człowieka

• wymienia nazwy skał i surowców mineralnych występujących w regionie swojego zamieszkania

• rozpoznaje na podstawie fotografii lub okazów główne rodzaje skał występujących w regionie i w Polsce

• wskazuje na mapie Polski obszary występowania surowców mineralnych

• opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie skał powierzchniowych

• opisuje na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie surowców mineralnych

• klasyfikuje skały występujące w Polsce ze względu na ich pochodzenie

• wykazuje znaczenie gospodarcze surowców mineralnych

• opisuje i ocenia na podstawie danych statystycznych zasoby surowców mineralnych w Polsce

• analizuje wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko

• wykazuje związek między budową geologiczną a występowaniem surowców mineralnych

Klimat Polski

• wymienia geograficzne czynniki wpływające na klimat Polski

• wymienia nazwy mas powietrza napływających nad Polskę

• odczytuje informacje przedstawione na klimatogramach

• wymienia nazwy termicznych pór roku w Polsce

• wymienia nazwy wiatrów lokalnych i miejsce ich występowania

• odczytuje na mapach klimatycznych Polski przestrzenny rozkład temperatury powietrza i opadów atmosferycznych

• opisuje cechy klimatu Polski oraz swojego regionu

• opisuje cechy klimatu przejściowego

• odczytuje z mapy długość okresu wegetacyjnego

• kreśli klimatogramy na podstawie danych liczbowych

• wyjaśnia wpływ czynników geograficznych na cechy klimatu Polski

• analizuje przebieg izoterm lipca i stycznia na mapach klimatycznych Polski

• opisuje pogodę kształtowaną przez poszczególne masy powietrza napływające nad Polskę

• wyjaśnia występowanie w Polsce termicznych pór roku

• wyjaśnia mechanizm powstawania wiatru halnego w górach i bryzy morskiej nad Bałtykiem

• opisuje zagrożenia wynikające ze zmian klimatu w Polsce

• wykazuje związek między geograficznymi czynnikami kształtującymi klimat a cechami klimatu Polski

• wyjaśnia przyczyny przestrzennego zróżnicowania temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych w Polsce

• wykazuje wpływ mas powietrza napływających nad obszar Polski na kształtowanie się pogody

• wykazuje przejściowość klimatyczną Polski

• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania przestrzennego długości okresu wegetacyjnego

• porównuje klimat Polski z klimatem innych krajów Europy

Wody powierzchniowe i podziemne Polski

• klasyfikuje wody występujące w Polsce

• wymienia nazwy głównych rzek oraz ich dopływów i opisuje ich rozmieszczenie na ogólnogeograficznej mapie Polski

• wymienia nazwy wód występujących we własnym regionie

• porównuje powierzchnie i głębokości wybranych jezior

• klasyfikuje wody podziemne

• opisuje gospodarcze wykorzystanie wód podziemnych

• opisuje rozmieszczenie kanałów na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• wymienia nazwy głównych kanałów i wskazuje te kanały na mapie Polski

• wymienia nazwy wybranych jezior i wskazuje te jeziora na mapie Polski

• wyróżnia typy genetyczne jezior Polski

• opisuje rozmieszczenie rejonów eksploatacji i wykorzystanie gospodarcze wód podziemnych

• opisuje wody powierzchniowe swojego regionu

• opisuje cechy sieci rzecznej w Polsce

• opisuje genezę mis jeziornych występujących w Polsce

• opisuje funkcje sztucznych jezior zaporowych

• wyjaśnia znaczenie gospodarcze wód powierzchniowych

• wykazuje znaczenie wód leczniczych

• przedstawia sposoby wykorzystania wód podziemnych

• opisuje rozmieszczenie rejonów eksploatacji i wykorzystanie wód mineralnych

• wykazuje asymetrię dorzecza Wisły i Odry i wyjaśnia przyczyny jej powstania

• wykazuje znaczenie gospodarcze kanałów

• ocenia stopień i sposoby wykorzystania wód powierzchniowych i podziemnych w Polsce

• wykazuje związki między budową geologiczną, rzeźbą powierzchni, klimatem i stosunkami wodnymi w Polsce

Morze Bałtyckie

• wymienia nazwy największych zatok, wysp, cieśnin oraz głębi Morza Bałtyckiego i wskazuje je na mapie

• wymienia na podstawie mapy ogólnogeograficznej cechy geograficzne Morza Bałtyckiego

• przedstawia właściwości fizyczne wód Bałtyku

• omawia znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej Europy położenie Morza Bałtyckiego

• omawia główne cechy położenia Morza Bałtyckiego

• opisuje rozmieszczenie największych jego zatok, wysp, cieśnin oraz głębi na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego

• wymienia przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku

• omawia genezę Morza Bałtyckiego

• omawia cechy fizyczne wód Morza Bałtyckiego

• wyjaśnia przyczyny degradacji wód Morza Bałtyckiego

• wyjaśnia zróżnicowanie zasolenia i temperatury wody Bałtyku

• wykazuje znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego

• proponuje sposoby ochrony wód Bałtyku

Gleby w Polsce

• wymienia czynniki glebotwórcze

• klasyfikuje gleby w Polsce

• wymienia nazwy gleb występujących we własnym regionie

• wyjaśnia znaczenie gospodarcze gleb

• opisuje za pomocą mapy gleb rozmieszczenie głównych typów genetycznych gleb w Polsce

• rozróżnia typy gleb ze względu na ich żyzność

• opisuje gleby w regionie zamieszkania

• charakteryzuje typy genetyczne gleb występujących w Polsce

• opisuje cechy gleb występujących w Polsce

• wyjaśnia przyczyny degradacji gleb i wymienia sposoby jej zapobiegania

• ocenia wartość użytkową gleb w Polsce

• analizuje profile glebowe

Roślinność i świat zwierzęcy w Polsce

• wymienia nazwy formacji roślinnych występujących w Polsce

• rozpoznaje typy zbiorowisk roślinnych w Polsce

• rozpoznaje wybrane gatunki roślin i zwierząt przedstawione na fotografiach

• określa na podstawie diagramu skład gatunkowy lasów w Polsce

• opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie kompleksów leśnych w Polsce

• opisuje funkcje lasów w Polsce

• opisuje świat roślin i zwierząt w Polsce i swoim regionie

• wyjaśnia zależności między klimatem a szatą roślinną

• opisuje zasięg lasów na terenie Polski na podstawie mapy tematycznej

• porównuje zbiorowiska leśne na obszarach nizinnych i w górach

• charakteryzuje na podstawie schematu typy zbiorowisk leśnych w zależności od podłoża

• ocenia lesistość Polski na podstawie mapy tematycznej i danych statystycznych

• wykazuje zależności między składem gatunkowym lasów a warunkami klimatycznymi i glebowymi

Obszar, ludność i urbanizacja w Polsce

Od gminy po województwo

• wyjaśnia znaczenie terminów: „powiat grodzki”, „powiat ziemski”, „gmina”, „wojewoda”, „prezydent”, „burmistrz”, „starosta”, „wójt”

• wymienia nazwy województw oraz ich stolice i wskazuje je na mapie administracyjnej Polski

• opisuje podział administracyjny Polski

• wymienia zadania poszczególnych szczebli administracji samorządowej

• wyjaśnia trójstopniowy podział władz administracyjnych

• opisuje kompetencje poszczególnych szczebli administracji samorządowej

• analizuje znaczenie podziału administracyjnego

Ilu nas jest?

• wyjaśnia znaczenie terminów: „demografia”, „przyrost naturalny”, „przyrost rzeczywisty”, „średnia długość życia”, „struktura wiekowa społeczeństwa”

• wymienia czynniki wpływające na zmiany liczby ludności w Polsce

• wymienia nazwy regionów o dodatnim i ujemnym przyroście naturalnym w Polsce

• wymienia czynniki wpływające na niską wartość przyrostu naturalnego w Polsce

• opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności Polski po 1946 roku

• opisuje czynniki wpływające na zmiany liczby ludności w Polsce

• porównuje na podstawie danych liczbowych długość życia w Polsce z długością życia w innych krajach

• opisuje strukturę płci i wieku na podstawie danych statystycznych oraz piramidy płci i wieku ludności Polski

• odczytuje z różnych źródeł informacji (m.in. rocznika statystycznego) dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego

• wykazuje zmiany przyrostu naturalnego w Polsce od zakończenia II wojny światowej do dziś na podstawie danych statystycznych

• wykazuje przyczyny i skutki spadku przyrostu naturalnego w ostatnich latach

• porównuje na podstawie danych statystycznych współczynnik przyrostu naturalnego w miastach i wsiach Polski

• analizuje piramidę płci i wieku ludności Polski

• analizuje skutki ujemnego przyrostu naturalnego w Polsce

• analizuje okresy wyżu i niżu demograficznego w Polsce oraz formułuje wnioski

• oblicza współczynniki przyrostu naturalnego i rzeczywistego w Polsce

• prognozuje zmiany liczby ludności w Polsce

Rozmieszczenie ludności w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminu „gęstość zaludnienia”

• wymienia nazwy obszarów o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia i wskazuje te obszary na mapie Polski

• omawia średnią gęstość zaludnienia w swoim regionie

• wymienia atrakcje i bariery osadnicze w Polsce

• omawia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w Polsce

• charakteryzuje na podstawie map gęstości zaludnienia zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Polsce i zamieszkiwanym regionie

• porównuje gęstość zaludnienia w swoim regionie z gęstością zaludnienia innych regionów Polski

• porównuje czynniki decydujące o rozwoju osadnictwa dawniej i współcześnie

• charakteryzuje na podstawie map gęstości zaludnienia zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w Polsce i zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice, uwzględniając czynniki przyrodnicze, historyczne i społeczno-ekonomiczne

• ocenia atrakcje i bariery osadnicze w Polsce

• analizuje przyczyny i skutki dużej lub małej gęstości zaludnienia w wybranym regionie Polski

Wewnętrzne i zagraniczne migracje Polaków

• wyjaśnia znaczenie terminu „migracja”

• wyjaśnia przyczyny migracji wewnętrznych w Polsce

• opisuje przyczyny migracji poszczególnych grup ludności w Polsce

• wymienia przyczyny rozwoju terenów podmiejskich

• wymienia przyczyny migracji zagranicznych Polaków

• wymienia nazwy krajów, do których migrują Polacy i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej

• omawia przyczyny migracji wewnętrznych w Polsce

• opisuje główne kierunki migracji Polaków po II wojnie światowej

• odczytuje z danych statystycznych wielkość migracji z Polski i do Polski

• opisuje dawne i współczesne kierunki migracji wewnętrznych w Polsce

• wyjaśnia przyczyny wzrostu przyrostu rzeczywistego w Polsce w ostatnich latach

• opisuje skutki migracji z Polski i do Polski

• opisuje wpływ ruchów migracyjnych na zmiany liczby ludności Polski

• omawia przyczyny ujemnego salda migracji ze wsi do miast w Polsce

• omawia przyczyny ujemnego salda migracji zewnętrznych w Polsce

• wyjaśnia przyczyny głównych kierunków współczesnych migracji zewnętrznych Polaków

• oblicza saldo migracji w Polsce

• opisuje skutki migracji zewnętrznych z punktu widzenia interesów Polski

• ocenia wpływ ruchów migracyjnych na zmiany liczby i rozmieszczenie ludności Polski

• oblicza przyrost rzeczywisty ludności Polski

Struktura narodowościowa i wyznaniowa ludności Polski

• wyjaśnia znaczenie terminów: „naród”, „państwo wielonarodowościowe”, „państwo jednolite narodowościowo”, „mniejszość narodowa”, „mniejszość etniczna”, „społeczność etniczna”

• wymienia nazwy mniejszości narodowych zamieszkujących Polskę

• wymienia nazwy mniejszości etnicznych i opisuje ich rozmieszczenie na mapie Polski

• wyjaśnia, dlaczego Polska jest krajem niemal jednolitym narodowościowo

• wymienia nazwy regionów zamieszkiwanych przez mniejszości narodowe i wskazuje je na mapie Polski

• opisuje na podstawie danych statystycznych strukturę wyznaniową ludności Polski

• wyszukuje informacje o dorobku kulturowym wybranych mniejszości etnicznych

• wykazuje zróżnicowanie struktury narodowościowej Polski przed II wojną światową i obecnie

• analizuje przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia mniejszości narodowych w Polsce

• opisuje zróżnicowanie narodowościowe i etniczne wybranych regionów Polski

• charakteryzuje dorobek kulturowy, gospodarczy i naukowy wybranych grup etnicznych

• przedstawia konteksty wielokulturowości w Polsce

Struktura zatrudnienia

• wymienia nazwy województw o najwyższym zatrudnieniu w usługach oraz wskazuje je na mapie Polski

• wymienia przyczyny i skutki bezrobocia w Polsce

• wyjaśnia przyczyny emigracji zarobkowej Polaków

• wymienia główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i w zamieszkiwanym regionie

• opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce

• omawia strukturę zatrudnienia w wybranych województwach

• opisuje główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i w zamieszkiwanym regionie

• opisuje zróżnicowanie stopy bezrobocia w wybranych województwach i porównuje je ze swoim województwem

• wyjaśnia przyczyny zmian struktury zatrudnienia ludności

• wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce i we własnym regionie

• wyjaśnia przyczyny i skutki bezrobocia w Polsce oraz migracji zarobkowej wybranych grup zawodowych

• analizuje stopę bezrobocia w wybranych województwach oraz swoim regionie i formułuje wnioski

• wyjaśnia zmiany w strukturze zatrudnienia w latach 1930–2008 w Polsce

• porównuje strukturę zatrudnienia w swoim województwie oraz innych województwach i formułuje wnioski

• omawia przyczyny zróżnicowania struktury zatrudnienia w wybranych województwach Polski

• ocenia stopę bezrobocia w swoim województwie

• oblicza stopę bezrobocia w Polsce

• prognozuje zmiany w strukturze zatrudnienia w Polsce

Urbanizacja w Polsce

• wymienia cechy miast polskich

• wymienia czynniki, które miały wpływ na intensywność urbanizacji w Polsce

• odczytuje z danych statystycznych wskaźniki urbanizacji dla wybranych województw

• wymienia nazwy obszarów najbardziej zurbanizowanych w Polsce i wskazuje te obszary na mapie Polski

• opisuje miasta Polski według grup wielkościowych

• rozróżnia typy aglomeracji w Polsce

• wymienia nazwy aglomeracji miejskich i wskazuje je na mapie Polski

• opisuje procesy urbanizacyjne w Polsce na podstawie danych statystycznych

• omawia na podstawie danych statystycznych wskaźnik urbanizacji w Polsce w latach 1950–2008

• wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce

• opisuje funkcje miast Polski na wybranych przykładach

• porównuje rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce oraz zamieszkiwanym regionie

• wyjaśnia różnicę między miastem a wsią

• porównuje wskaźnik urbanizacji zamieszkiwanego województwa ze wskaźnikiem urbanizacji w wybranym województwie i formułuje wnioski

• opisuje przyczyny zróżnicowania urbanizacji w wybranych regionach Polski

• wykazuje różnice między aglomeracją monocentryczną a aglomeracją policentryczną

• omawia problemy mieszkańców dużych miast

• ocenia wpływ migracji ludności ze wsi do miast na proces urbanizacji

• porównuje wskaźnik urbanizacji w Polsce oraz innych krajach i wymienia przyczyny jego zróżnicowania

• analizuje i ocenia na podstawie mapy ogólnogeograficznej rozmieszczenie dużych miast w Polsce i zamieszkiwanym regionie

• oblicza wskaźnik urbanizacji wybranych obszarów Polski i interpretuje go

Rolnictwo w Polsce

Czynniki rozwoju rolnictwa

• wyjaśnia znaczenie terminów: „struktura użytkowania ziemi”, „użytki rolne”, „grunty orne”

• wymienia nazwy obszarów o najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych rozwoju rolnictwa i wskazuje te obszary na mapie Polski

• wymienia czynniki ograniczające rozwój rolnictwa

• opisuje na podstawie map tematycznych warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce

• przedstawia warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa

• wyróżnia na podstawie danych statystycznych główne cechy struktury użytkowania ziemi oraz wielkości i własności gospodarstw rolnych w Polsce

• opisuje na podstawie danych statystycznych poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w Polsce

• wyjaśnia wpływ polityki rolnej państwa na poziom rolnictwa w Polsce

• wyjaśnia przyczyny przestrzennego zróżnicowania wielkości gospodarstw rolnych

• przedstawia skutki rozdrobnienia gospodarstw rolnych w Polsce

• ukazuje zmiany w polskim rolnictwie po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej

• ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce

• ocenia warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce

• ocenia strukturę użytkowania ziemi w Polsce i porównuje ją ze strukturą w innych krajach Europy

• porównuje warunki rozwoju rolnictwa w Polsce z warunkami w województwie, w którym mieszka, i formułuje wnioski

Produkcja roślinna

i zwierzęca w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: „struktura upraw”, „plony”, „zbiory”, „areał”

• wymienia nazwy głównych roślin uprawnych w Polsce

• wymienia czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: „hodowla zwierząt”, „pogłowie”, „obsada”

• wymienia cele hodowli zwierząt w Polsce

• opisuje główne kierunki produkcji zwierzęcej w Polsce

• omawia cele hodowli zwierząt w Polsce

• wskazuje przyczyny spadku pogłowia zwierząt hodowlanych w Polsce

• omawia strukturę powierzchni zasiewów w Polsce na podstawie danych statystycznych

• wyróżnia główne cechy struktury zasiewów w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych

• omawia na podstawie map tematycznych rozmieszczenie wybranych roślin uprawnych w Polsce

• wymienia nazwy obszarów upraw wybranych roślin i wskazuje je na mapie tematycznej Polski

• wyróżnia główne cechy struktury hodowli w Polsce na podstawie analizy map, wykresów i danych liczbowych

• opisuje pogłowie bydła i trzody chlewnej w Polsce w wybranych latach

• omawia znaczenie hodowli drobiu, koni i owiec w Polsce

• wymienia nazwy obszarów hodowli wybranych zwierząt w Polsce i wskazuje te obszary na mapie Polski

• wyróżnia główne cechy struktury użytkowania ziemi w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych

• wyjaśnia znaczenie produkcji roślinnej w wyżywieniu ludności kraju

• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu wybranych upraw (pszenicy, ziemniaków, buraków cukrowych) w Polsce

• wyjaśnia znaczenie produkcji zwierzęcej w wyżywieniu ludności kraju

• wymienia przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu hodowli bydła i trzody chlewnej w Polsce

• wyjaśnia przyczyny spadku pogłowia zwierząt hodowlanych w Polsce

• wyjaśnia związek między żyznością gleb a rodzajem upraw

• uzasadnia zróżnicowanie natężenia upraw roślin w wybranych rejonach

• ocenia strukturę hodowli zwierząt gospodarskich w Polsce

• ocenia towarowość polskiego rolnictwa

• porównuje plony i zbiory wybranych roślin w Polsce i innych krajach na podstawie danych statystycznych oraz formułuje wnioski

• uzasadnia potrzebę rozwoju gospodarstw ekologicznych w Polsce

Przemysł

Zmiany w polskim przemyśle

• przedstawia funkcje przemysłu

• dokonuje podziału przemysłu na sekcje i działy

• wymienia czynniki lokalizacji zakładów przemysłowych w Polsce

• opisuje na wybranych przykładach czynniki lokalizacji przemysłu

• opisuje znaczenie inwestycji zagranicznych w Polsce

• przedstawia gospodarcze korzyści i społeczne skutki restrukturyzacji przemysłu

• przedstawia przemiany w strukturze produkcji w Polsce

• wymienia najlepiej rozwijające się obecnie działy produkcji przemysłowej w Polsce i zamieszkiwanym regionie

• wymienia nazwy okręgów przemysłowych i wskazuje te okręgi na mapie Polski

• wyjaśnia przyczyny największej koncentracji przemysłu na południu Polski

• omawia cele tworzenia specjalnych stref ekonomicznych

• wyjaśnia przyczyny przestrzennego zróżnicowania lokalizacji okręgów przemysłowych w Polsce

• omawia korzyści i negatywne skutki koncentracji przemysłu

• wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce i w zamieszkiwanym regionie

• analizuje przyczyny i skutki prywatyzacji oraz restrukturyzacji przemysłu w Polsce

• wyjaśnia związki między lokalizacją przemysłu a warunkami naturalnymi, rynkiem zbytu, szlakami komunikacyjnymi i potencjałem ludzkim

• ocenia społeczne i gospodarcze korzyści utworzenia specjalnych stref ekonomicznych

• uzasadnia potrzebę rozwijania nowoczesnych działów produkcji przemysłu

• uzasadnia potrzebę restrukturyzacji przemysłu w wybranych okręgach przemysłowych

• ocenia gospodarcze korzyści i społeczne skutki restrukturyzacji i prywatyzacji przemysłu

Przemysł wydobywczy w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: „górnictwo”, „okręg przemysłowy”, „infrastruktura przemysłowa”

• klasyfikuje surowce mineralne

• kreśli diagramy ilustrujące wielkość wydobycia wybranych surowców mineralnych

• wymienia przyczyny spadku wydobycia węgla kamiennego

• wymienia nazwy obszarów wydobywania wybranych surowców mineralnych i wskazuje te obszary na mapie Polski

• odczytuje z danych statystycznych wielkość wydobycia wybranych surowców w Polsce

• wyjaśnia znaczenie gospodarcze wybranych surowców mineralnych

• wyjaśnia znaczenie gospodarcze surowców mineralnych

• analizuje strukturę wydobycia wybranych surowców mineralnych

• analizuje diagramy ilustrujące wielkość wydobycia wybranych surowców w Polsce

• ocenia zasoby surowców mineralnych w Polsce na podstawie danych statystycznych

• porównuje wielkość wydobycia poszczególnych surowców mineralnych w Polsce z wielkością wydobycia w innych krajach

• wykazuje potrzebę racjonalnego wykorzystania surowców mineralnych w Polsce

• wykazuje zależności między lokalizacją kopalni a rozmieszczeniem zakładów przetwarzających wydobywane surowce mineralne

Przemysł energetyczny w Polsce

• klasyfikuje elektrownie

• wymienia nazwy źródeł energii wykorzystywanych w Polsce

• opisuje czynniki lokalizacji wybranych elektrowni w Polsce

• wymienia wady i zalety poszczególnych rodzajów elektrowni

• wymienia nazwy alternatywnych źródeł energii wykorzystywanych w Polsce

• przedstawia na podstawie różnych źródeł informacji strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce

• odczytuje z danych statystycznych i diagramów wielkość produkcji energii elektrycznej

• opisuje strukturę produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni

• wymienia nazwy wybranych elektrowni cieplnych i wodnych oraz wskazuje te elektrownie na gospodarczej mapie Polski

• wyjaśnia przyczyny i skutki dominacji energetyki cieplnej w Polsce

• opisuje wykorzystanie wód płynących do produkcji energii elektrycznej w Polsce

• wykazuje korzyści z wykorzystywania niekonwencjonalnych źródeł energii w Polsce

• przedstawia i ocenia wpływ przemysłu energetycznego na stan środowiska przyrodniczego Polski

• ocenia strukturę produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni w Polsce i formułuje wnioski

• wykazuje korzyści z wykorzystywania alternatywnych źródeł energii

Usługi

Usługi i transport w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: „usługi”, „komunikacja”, „transport”, „obwodnica”

• klasyfikuje usługi

• wymienia nazwy usług rozwijających się w zamieszkiwanym regionie

• wymienia przykłady działów usług rozwijających się i zanikających

• rozróżnia rodzaje transportu

• wskazuje na mapie Polski główne szlaki transportu lądowego

• opisuje znaczenie usług we współczesnej gospodarce Polski i swojego regionu

• opisuje znaczenie poszczególnych działów transportu lądowego w gospodarce kraju i swojego regionu

• uzasadnia konieczność modernizacji transportu lądowego w Polsce

• opisuje przestrzenne zróżnicowanie gęstości sieci kolejowej i dróg kołowych w Polsce

• wymienia przyczyny wzrostu znaczenia transportu samochodowego i przesyłowego w Polsce

• opisuje zmiany na rynku usług w Polsce

• wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług w Polsce i zamieszkiwanym regionie

• wyjaśnia zróżnicowanie gęstości oraz jakości sieci transportu samochodowego i kolejowego w Polsce na podstawie map tematycznych i danych statystycznych

• wyjaśnia potrzebę budowy nowoczesnych autostrad

• wykazuje znaczenie usług w tworzeniu PKB

• analizuje przewóz ładunków i pasażerów w Polsce według rodzajów transportu

• opisuje bariery rozwoju transportu samochodowego i kolejowego w Polsce

• wykazuje wpływ gęstości oraz jakości sieci dróg kołowych i kolejowych na rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej w Polsce

• wykazuje związki między rozwojem gospodarczym a usługami

Walory turystyczne Polski

• wyjaśnia znaczenie terminów: „turystyka”, „walory turystyczne”, „infrastruktura turystyczna”

• klasyfikuje turystykę ze względu na cel wyjazdów

• wyjaśnia przyczyny wzrostu ruchu turystycznego po 1989 roku

• wymienia przykłady walorów turystycznych Polski

• wymienia atrakcje turystyczne wybranego regionu turystycznego w Polsce

• wyjaśnia znaczenie turystyki w gospodarce Polski i swojego regionu

• wyjaśnia przyczyny rozwoju turystyki w Polsce

• wymienia cele przyjazdów turystów zagranicznych do Polski

• wymienia nazwy regionów oraz ośrodków turystycznych o wysokich walorach turystycznych i wskazuje je na mapie Polski

• opisuje polskie obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO i wskazuje je na mapie Polski

• wymienia nazwy regionów najczęściej odwiedzanych przez Polaków i wskazuje te regiony na mapie świata

• analizuje ruch turystyczny w Polsce na podstawie danych statystycznych

• porównuje przyjazdy turystów i wpływy z turystyki w Polsce i wybranych krajach Europy

• wykazuje na przykładach walory przyrodnicze i kulturowe Polski na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej

• przedstawia przyczyny turystyki zagranicznej Polaków

• wykazuje znaczenie rozbudowy infrastruktury turystycznej dla rozwoju turystyki w Polsce

• ocenia walory turystyczne wybranych regionów Polski

• wyjaśnia znaczenie turystyki krajowej jako źródła dochodu regionu i państwa

• wykazuje potrzebę ochrony walorów turystycznych

Handel zagraniczny Polski

• wyjaśnia znaczenie terminów: „handel zagraniczny”, „import”, „eksport”, „saldo bilansu handlu zagranicznego”

• wymienia przykłady towarów pochodzących z importu, z których korzysta w życiu codziennym

• wyjaśnia znaczenie handlu zagranicznego dla gospodarki Polski

• wykazuje korzyści handlu zagranicznego

• wymienia nazwy państw będących głównymi partnerami handlowymi Polski i wskazuje je na mapie politycznej świata

• wymienia nazwy towarów eksportowanych z Polski

• wymienia nazwy towarów importowanych do Polski

• wyjaśnia przyczyny ujemnego salda bilansu handlu zagranicznego

• omawia na podstawie danych statystycznych bilans handlu zagranicznego Polski

• opisuje na podstawie danych statystycznych strukturę towarową handlu zagranicznego

• ocenia znaczenie handlu zagranicznego w życiu codziennym

• analizuje dane liczbowe dotyczące bilansu handlu zagranicznego Polski w ostatnich latach i formułuje wnioski

• proponuje sposoby uzyskania przez Polskę dodatniego bilansu handlowego

Degradacja i ochrona środowiska przyrodniczego

Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów „utylizacja”, „rekultywacja”

• wymienia nazwy źródeł zanieczyszczenia powietrza w Polsce

• wymienia sposoby ograniczenia emisji gazów i pyłów do atmosfery w Polsce

• wymienia źródła wytwarzania odpadów

• wymienia źródła zanieczyszczania wód

• wyjaśnia przyczyny powstawania kwaśnych opadów

• wyjaśnia znaczenie segregacji śmieci

• opisuje zagrożenia wynikające ze składowania śmieci

• opisuje klasy czystości wód w Polsce

• wyjaśnia uwarunkowania zmniejszenia zanieczyszczenia wód w Polsce

• opisuje skutki kwaśnych opadów

• wyjaśnia przyczyny poprawy stanu czystości wód w Polsce w ostatnich latach

• opisuje zróżnicowanie regionalne zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego w Polsce

• wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce

• proponuje sposoby zmniejszenia zanieczyszczania środowiska odpadami wytwarzanymi przez człowieka

• proponuje konkretne działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego we własnym regionie

Ochrona środowiska przyrodniczego Polski

• rozróżnia formy ochrony przyrody w Polsce

rozpoznaje i wymienia nazwy gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych w Polsce

• wymienia nazwy parków narodowych w Polsce i wskazuje je na mapie Polski

• podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody we własnym regionie

• opisuje zadania form prawnej ochrony przyrody

• opisuje osobliwości wybranych parków narodowych

• opisuje cele programu „Człowiek i Biosfera”

• uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej roślin i zwierząt

• uzasadnia konieczność ochrony przyrody i krajobrazu w Polsce

• wymienia polskie organizacje działające na rzecz ochrony przyrody i opisuje ich zadania

• proponuje konkretne działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce i we własnym regionie

• wyjaśnia znaczenie współpracy międzynarodowej na rzecz ochrony przyrody

Charakterystyka regionów fizycznogeograficznych Polski

Pobrzeża

• wymienia nazwy i wskazuje główne regiony geograficzne na mapie ogólnogeograficznej Polski

• wymienia nazwy regionów geograficznych pobrzeży i wskazuje je na ogólnogeograficznej mapie Polski

• wymienia nazwy najważniejszych miast pobrzeży i wskazuje je na mapie Polski

• wymienia atrakcje turystyczne pobrzeży

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polski położenie pobrzeży

• opisuje elementy krajobrazu pobrzeży

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki pobrzeży oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi

• charakteryzuje wybrane miasta pobrzeży

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych środowisko przyrodnicze głównych regionów geograficznych pobrzeży

• wyjaśnia genezę Mierzei Wiślanej i Żuław Wiślanych

• opisuje genezę wybrzeża klifowego

• opisuje krajobraz Żuław Wiślanych oraz gospodarcze wykorzystanie tego regionu

• opisuje wpływ zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni pobrzeży

• wykazuje związki między cechami gospodarki pobrzeży a warunkami przyrodniczymi

• projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych i tematycznych trasę podróży po wybranym fragmencie pasa pobrzeży

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego pobrzeży

Pojezierza

• wymienia nazwy regionów geograficznych pojezierzy i wskazuje je na ogólnogeograficznej mapie Polski

• wymienia nazwy elementów krajobrazu pojezierzy

• wymienia nazwy największych kompleksów leśnych pojezierzy i wskazuje te kompleksy na mapie

• określa walory obszarów leśnych pojezierzy

• określa atrakcje turystyczne pasa pojezierzy

• wymienia nazwy najważniejszych miast pojezierzy i wskazuje je na mapie Polski

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polski położenie pojezierzy

• omawia cechy krajobrazu młodoglacjalnego

• opisuje cechy klimatu pojezierzy na podstawie klimatogramów

• opisuje gleby pojezierzy

• wymienia nazwy surowców mineralnych występujących na pojezierzach

• charakteryzuje główne miasta pojezierzy

• opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki pojezierzy oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych środowisko przyrodnicze pojezierzy

• wyjaśnia mechanizm powstawania cienia opadowego i jego wpływ na klimat pojezierzy

• przedstawia wpływ warunków naturalnych na rozwój turystyki w pasie pojezierzy

• charakteryzuje czynniki rzeźbotwórcze pojezierzy

• wyjaśnia zróżnicowanie krajobrazu w pasie pojezierzy

• wykazuje związki miedzy cechami gospodarki pojezierzy a warunkami przyrodniczymi

• projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych i tematycznych trasę podróży po wybranym fragmencie pojezierzy

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego pojezierzy

Niziny Środkowopolskie

• wymienia nazwy regionów geograficznych Nizin Środkowopolskich i wskazuje je na ogólnogeograficznej mapie Polski

• wymienia nazwy elementów krajobrazu nizin

• wymienia nazwy największych kompleksów leśnych nizin i wskazuje je na mapie

• wymienia walory przyrodnicze parków narodowych położonych na nizinach

• wymienia nazwy miast Nizin Środkowopolskich i wskazuje te miasta na mapie Polski

• określa atrakcje turystyczne Nizin Środkowopolskich

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polski położenie Nizin Środkowopolskich

• omawia cechy krajobrazu staroglacjalnego

• opisuje cechy klimatu nizin na podstawie klimatogramów

• charakteryzuje główne miasta Nizin Środkowopolskich

• uzasadnia, że Warszawa jest ważnym ośrodkiem gospodarczym

• wymienia nazwy surowców mineralnych występujących na nizinach i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej rejony ich występowania

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Nizin Środkowopolskich oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych środowisko przyrodnicze Nizin Środkowopolskich

• charakteryzuje warunki glebowe na nizinach

• wyjaśnia przyczyny letnich wezbrań na Odrze

• wyjaśnia uwarunkowania sadownictwa na nizinach

• przedstawia rolę Warszawy w rozwoju gospodarczym Polski

• charakteryzuje czynniki rzeźbotwórcze Nizin Środkowopolskich

• wykazuje związki między cechami gospodarki Nizin Środkowopolskich a warunkami przyrodniczymi

• projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych i tematycznych trasę podróży po wybranym fragmencie nizin

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Nizin Środkowopolskich

Wyżyny

• wymienia nazwy regionów geograficznych wyżyn i wskazuje je na ogólnogeograficznej mapie Polski

• wymienia nazwy elementów krajobrazu wyżyn

• wymienia nazwy form krasowych występujących na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej

• wymienia nazwy najważniejszych miast Wyżyn Polskich i wskazuje te miasta na mapie Polski

• określa atrakcje turystyczne Wyżyn Polskich

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polski położenie wyżyn

• opisuje uwarunkowania rozwoju przemysłu na Wyżynie Śląskiej

• opisuje atrakcje przyrodnicze i kulturowe Wyżyny Krakowsko-
-Częstochowskiej

• charakteryzuje warunki klimatyczno-glebowe Wyżyny Sandomierskiej

• opisuje atrakcje turystyczne Wyżyny Kieleckiej

• przedstawia cechy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej i Roztocza

• charakteryzuje wybrane miasta wyżyn

• opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki pasa wyżyn oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych środowisko przyrodnicze wyżyn

• opisuje wpływ działalności gospodarczej człowieka na krajobraz Wyżyny Śląskiej

• omawia związki między wydobyciem surowców mineralnych a lokalizacją przemysłu w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym

• przedstawia genezę rzeźby powierzchni Wyżyny Krakowsko-
-Częstochowskiej

• opisuje genezę rzeźby powierzchni Wyżyny Małopolskiej

• wyjaśnia genezę wąwozów

• opisuje wpływ wewnętrznych i zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni wyżyn

• wyjaśnia zróżnicowanie krajobrazu Wyżyn Polskich na podstawie map tematycznych

• wykazuje związki miedzy cechami gospodarki Wyżyn Polskich a warunkami przyrodniczymi

• wykazuje negatywny wpływ koncentracji ludności i przemysłu na środowisko przyrodnicze Wyżyny Śląskiej

• wykazuje zróżnicowanie rzeźby powierzchni Wyżyny Małopolskiej

• projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych i tematycznych trasę podróży po wybranym fragmencie wyżyn

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Wyżyn Polskich

• proponuje sposoby zagospodarowania terenów zdegradowanych na skutek działalności gospodarczej człowieka

Kotliny Podkarpackie

• wymienia nazwy regionów geograficznych kotlin i wskazuje je na ogólnogeograficznej mapie Polski

• wymienia nazwy elementów krajobrazu Kotlin Podkarpackich

• wymienia nazwy głównych form terenu KotlinyPodkarpackich

• wymienia nazwy kompleksów leśnych Kotlin Podkarpackich i wskazuje te kompleksy na mapie Polski

• omawia atrakcje turystyczne Kotlin Podkarpackich

• wymienia nazwy najważniejszych miast Kotlin Podkarpackich i wskazuje te miasta na mapie Polski

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polski położenie Kotlin Podkarpackich

• charakteryzuje klimat Kotlin Podkarpackich

• wymienia nazwy surowców mineralnych występujących w Kotlinach Podkarpackich i wskazuje rejony ich wydobycia na mapie ogólnogeograficznej Polski

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki kotlin oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi

• przedstawia funkcje Krakowa jako centrum kulturowego Polski

• wyjaśnia genezę Kotlin Podkarpackich

• wyjaśnia rolę rzek w kształtowaniu krajobrazu Kotlin Podkarpackich

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych środowisko przyrodnicze kotlin

• charakteryzuje gleby Kotlin Podkarpackich

• wyjaśnia znaczenie szlaków handlowych w Kotlinach Podkarpackich

• opisuje wpływ wewnętrznych i zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni kotlin

• opisuje uwarunkowania powstania złóż surowców mineralnych Kotlin Podkarpackich

• wykazuje związki miedzy cechami gospodarki Kotlin Podkarpackich a warunkami przyrodniczymi

• projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych i tematycznych trasę podróży po wybranym fragmencie Kotlin Podkarpackich

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Kotlin Podkarpackich

Karpaty

• wymienia nazwy regionów geograficznych Karpat i wskazuje je na ogólnogeograficznej mapie Polski

• wymienia nazwy elementów krajobrazu Karpat

• wymienia atrakcje turystyczne Karpat

• wymienia nazwy najważniejszych miast Karpat oraz wskazuje te miasta na mapie ogólnogeograficznej

• uzasadnia atrakcyjność turystyczną Tatr

• wymienia nazwy ośrodków turystycznych Karpat i wskazuje te ośrodki na mapie Polski

•

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polski położenie Karpat

• wyróżnia Karpaty Zewnętrzne i Karpaty Wewnętrzne i wskazuje je na mapie Polski

• opisuje położenie Tatr na podstawie ogólnogeograficznej mapy Polski

• omawia na podstawie map klimatycznych i klimatogramów cechy klimatu górskiego

• przedstawia walory turystyczne Tatr

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Karpat oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi

• przedstawia funkcje i znaczenie Zakopanego w rozwoju regionu

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych środowisko przyrodnicze Karpat

• opisuje klimat i wody Karpat Wewnętrznych

• ukazuje zróżnicowanie krajobrazu Karpat Zewnętrznych i Wewnętrznych

• opisuje na podstawie ilustracji cechy rzeźby wysokogórskiej Tatr

• charakteryzuje poszczególne piętra klimatyczno-roślinne Tatr

• wykazuje konieczność tworzenia parków narodowych na terenie Karpat

• opisuje wpływ wewnętrznych i zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni Karpat

• ukazuje zależności między budową geologiczną i cechami rzeźby Tatr

• wykazuje związki miedzy cechami gospodarki Karpat a warunkami przyrodniczymi

• projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych i tematycznych trasę podróży po wybranym fragmencie Karpat

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Karpat

Sudety

• wymienia nazwy regionów geograficznych Sudetów i wskazuje je na ogólnogeograficznej mapie Polski

• wymienia nazwy elementów krajobrazu Sudetów

• wymienia nazwy miast Sudetów i wskazuje je na mapie Polski

• opisuje atrakcje turystyczne Sudetów

• opisuje położenie Sudetów na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polski

• opisuje formy krajobrazu Sudetów

• opisuje na podstawie map tematycznych cechy krajobrazu Sudetów

• omawia funkcje i znaczenie Karpacza w regionie

• wymienia nazwy surowców mineralnych występujących w Sudetach i wskazuje rejony ich występowania na mapie ogólnogeograficznej

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki Sudetów oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi

• omawia proces powstawania Sudetów

• wyjaśnia genezę rzeźby Sudetów

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych środowisko przyrodnicze Sudetów

• charakteryzuje Karkonosze

• opisuje zagrożenia środowiska przyrodniczego powstające w wyniku działalności gospodarczej człowieka

• opisuje wpływ wewnętrznych i zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni Sudetów

• wykazuje związki miedzy cechami gospodarki Sudetów a warunkami przyrodniczymi

• projektuje i opisuje na podstawie map turystycznych i tematycznych trasę podróży po wybranym fragmencie Sudetów

• ocenia możliwości rozwoju gospodarczego Sudetów

Mój region, moja mała ojczyzna

• wymienia nazwę regionu geograficznego, w którym mieszka i wskazuje go na ogólnogeograficznej mapie Polski

• przedstawia źródła informacji o swoim regionie

• omawia tradycje regionu zamieszkania

• odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych swojego regionu

• opisuje atrakcje turystyczne regionu zamieszkania

• opisuje na podstawie mapy ogólnogeograficznej Polski położenie swojego regionu

• wymienia przykłady wykorzystania skał w różnych dziedzinach życia człowieka

• wymienia główne rodzaje zasobów własnego regionu geograficznego: lasów, wód, gleb, surowców mineralnych oraz, korzystając z mapy, opisuje ich rozmieszczenie

• opisuje na podstawie map tematycznych najważniejsze cechy gospodarki własnego regionu geograficznego oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi

• określa znaczenie gospodarcze zasobów naturalnych własnego regionu

• wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle we własnym regionie oraz wskazuje najlepiej rozwijające się obecnie działy produkcji przemysłowej

• wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług we własnym regionie

• przedstawia w formie prezentacji multimedialnej walory turystyczne własnego regionu geograficznego ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych środowisko geograficzne własnego regionu (również na podstawie obserwacji terenowych)

• rozpoznaje główne rodzaje skał występujących we własnym regionie i wskazuje na mapie najważniejsze obszary ich występowania

• charakteryzuje na podstawie map tematycznych zróżnicowanie rozmieszczenia ludności w zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice czynnikami przyrodniczymi

• wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego własnego regionu geograficznego

• ocenia warunki i możliwości produkcji rolnej i przemysłowej w regionie zamieszkania

• analizuje, porównuje, ocenia rozmieszczenie i wielkość miast w zamieszkiwanym regionie

• wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności we własnym regionie

• opisuje formy ochrony środowiska przyrodniczego oraz proponuje konkretne działania na rzecz jego ochrony we własnym regionie

• projektuje i opisuje na podstawie różnych źródeł (także własnych obserwacji terenowych) trasę wycieczki po zamieszkiwanym regionie, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe tego regionu

• wykazuje indywidualne cechy swojego regionu

Polska w świecie

Miejsce Polski w świecie

• wymienia nazwy światowych organizacji politycznych i gospodarczych, których członkiem jest Polska

• wymienia przykłady międzynarodowej współpracy Polski

• wymienia korzyści wynikające z przynależności Polski do międzynarodowych organizacji

• przedstawia na podstawie danych statystycznych miejsce Polski w gospodarce światowej

• wymienia nazwy euroregionów i wskazuje je na mapie politycznej Europy

• przedstawia zadania, które realizuje Polska w ramach międzynarodowych organizacji

• przedstawia korzyści wynikające ze współpracy międzynarodowej

• wykazuje potrzebę współpracy Polski z innymi krajami i udziału w różnych organizacjach międzynarodowych

• ocenia skutki integracji Polski ze strukturami Unii Europejskiej i NATO

• charakteryzuje wybrany euroregion

-36

Wymagania edukacyjne

Wymagania edukacyjne – Klasa II Gimnazjum- Geografia

Poziomy wymagań

Dział programu

Lp.

Temat lekcji

2.

Budowa geologiczna Polski

3.

Zlodowacenia na obszarze Polski

4.

Ukształtowanie powierzchni Polski

Linki

Kontakty

Logowanie